De 5-Elementen als hanteerbaar model

Chinese geneeskunde is een fantastische studie die je heel je leven kan blijven verbazen. Wat ik in deze blog aan de oppervlakte wil brengen is onze manier van kijken en leren. Hoe men vanuit een traditioneel standpunt naar Chinese geneeskunde en in de brede zijn naar het leven kijkt.

We nemen vaak het woord holisme in de mond maar de vraag is of we echt wel denken en leren op deze manier? Een studie Chinese geneeskunde is alsof je je langs een prachtig bergpad begeeft waar om elke hoek weer wat moois en interessants te zien is. Je vergeet door al het moois al snel dat je je op 3000 meter hoogte bevindt, op een smal pad, en dat het weer wel eens heel snel kan omslaan. Beide ervaringen zijn belangrijk om een volledige, veilige en leerzame reiservaring te hebben. De klassieke werken van de Chinese geneeskunde vervullen deze rol. De kijk op het leven die hierin uitgeschreven staat combineert die beide ervaringen en helpen je op je pad.

In de klassieke werken wordt namelijk een duidelijke methode van kijken naar het leven uitgelegd met een bepaalde hiërarchie; van Wuji naar Taiji, Taiji dat geboorte geeft aan Liangyi ofwel Yin en Yang. Vandaar krijgen we onderscheid naar Si Xiang zoals bijvoorbeeld de vier seizoenen en zo verder naar Wu Xing, tot aan de 10.000 dingen.

Ons dagelijkse leven speelt zich vaak af op het niveau van de 10.000 dingen, ofwel de details. Deze zijn heel interessant en prikkelen vaak als eerste, maar we mogen net als in de bergen niet vergeten dat we op een bergpad lopen op 3000 meter hoogte.

Hoe voorkomen we dan dat we de kijk op het geheel, dat holisme, kunnen behouden? Hoe ga jij dat, als student die nog niet zo gemakkelijk met de theorie speelt, voor elkaar krijgen? Eigenlijk is het heel simpel. Dat doen we door in de tegenovergestelde richting te denken; van de 10.000 dingen naar Yin/Yang. Als we van de 10.000 dingen een paar stappen teruggaan maar nog niet zo ver en ongrijpbaar als Yin/Yang komen we bij de Wu Xing-theorie. Deze theorie is als het ware een tussenstap want we hebben nu nog maar met vijf elementen of variabelen te maken en dat is veel overzichtelijker dan al die kleine details. Tegelijkertijd zijn vijf elementen heel tastbaar en dus minder een illusie dan de rudimentaire dualiteit van Yin/Yang.

De truc om de 5-Elementen goed te gebruiken zit hem in de basis van elk element goed te doorgronden. Alles draait om de energetica. Elk element heeft een bepaalde kwaliteit die heel verschillend is van de andere vier. De winter die bij het Water-element hoort is duidelijke verschillend van de zomer die bij het Vuur-element hoort. Dit is ook de reden dat dit model ontwikkeld is, namelijk om vanuit observatie van het leven hier op aarde, de basis-energetica in kaart te brengen. Wij als mensen zijn namelijk enkel een speelbal van de energetica op deze aardbol.

Om een voorbeeld te geven, vanuit de kwaliteit of energetica van ‘Huo’ het Vuur-element: Vuur heeft een gezonde verwarmende, uitspreidende en oprijzende natuur als het in balans is. In disbalans daarentegen zal het zich dus als ‘te weinig’, of ‘te veel’ van het vorige gaan gedragen. Het is aan jou als student om die kwaliteit van dat Vuur, in balans of disbalans, te leren herkennen in de 10.000 dingen. Gedurende je studie zal je daar beter en beter in worden en de 10.000 dingen in het begrijpbare en gemakkelijk hanteerbare model van de 5-Elementen leren plaatsen.  

Ga zelf maar eens op zoek en speel met de seizoenen, kleuren, weefsels, punt-categorieën, kruiden, organen en meridianen die onder elk element vallen. Je hebt geluk want al die relaties staan beschreven in je syllabus. Jij hoeft dus niet opnieuw het wiel uit te vinden. Ga deze rijtjes dus niet domweg in je hoofd stampen maar probeer stillaan de energetica te bergrijpen. Als je een studiegroepje hebt, filosofeer dan over deze energetica en leer van elkaar. Speel met de theorie en bekijk hem niet te stug. Kijk naar het leven en relateer daar je kennis en begrip van de Chinese geneeskunde aan. Kom je er zelf niet uit dan zijn de docenten er natuurlijk nog steeds om je te helpen.

Ruud